Thức ăn, nước uống là nguồn thực phẩm cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể con người. Khi thực phẩm bị nhiễm hóa chất với nồng độ quá mức cho phép sẽ gây ra ngộ độc, nguy hiểm cho cơ thể không chỉ là những triệu chứng ngộ độc cấp tính do các cơ quan bị tổn thương như dạ dày, ruột mà còn có khả năng tích lũy, tồn lưu hóa chất trong cơ thể gây độc hại cho tế bào, biến đổi gen gây ung thư hóa…
Các hóa chất độc hay gây ngộ độc thực phẩm
Nhóm hóa chất bảo vệ thực vật (diệt sâu bọ, nấm mốc...)
Nhóm phospho hữu cơ, còn gọi là lân hữu cơ được phun diệt sâu bọ cho loại rau thu hoạch nhanh là: diazinon, dichlorovos, bi 58, wofatox, monnitor dipterex, parathion…
Nhóm clor hữu cơ: (diệt sâu, bọ) tồn dư trong đất rất lâu (nhiều năm) như: DDT, 666, lindan, clodan, heptachlor, nerei stoxin (shachoogdan, shachoongsoong): cực độc.
Nguy cơ nhiễm độc thực phẩm
* Ăn uống các loại thực phẩm, nước uống có các yếu tố nguy cơ ô nhiễm:
+ Thực phẩm không rõ nguồn gốc, nhập lậu, không có dấu tem kiểm tra kiểm soát của Cục ATVSTP.
+ Thực phẩm để lâu quá thời hạn biến chất, có màu, mùi khác biệt, thực phẩm mua ở các hàng rong, quán mặt đường không có giấy phép kinh doanh.
+ Ở các vùng dịch tễ về hóa chất ô nhiễm (nhà máy hóa chất… kho hóa chất, địa điểm sử dụng nhiều hóa chất).
* Người bị ngộ độc sau khi ăn uống thực phẩm có hóa chất thường có triệu chứng cấp tính từ vài phút đến vài giờ như:
+ Đầy bụng, đau bụng, buồn nôn và nôn liên tục, sau đó đi ngoài nhiều lần, mệt và khát nước.
+ Các triệu chứng về thần kinh thực vật: xanh nhợt, vã mồ hôi, lạnh, tăng tiết nước bọt, co đồng tử vật vã, co giật, rối loạn nhịp tim, triệu chứng đái ít, vô niệu, vàng da.
+ Lấy mẫu thực phẩm còn lại, chất nôn từ dạ dày người bệnh, xét nghiệm máu, nước tiểu tại các trung tâm chống độc hay các phòng xét nghiệm lớn có thể tìm thấy độc chất và nồng độ độc chất trong cơ thể.
Xử trí cấp cứu
- Giữ lại các thực phẩm nghi ngờ độc, các chất nôn từ dạ dày, nếu bệnh nhân không nôn được có thể gây nôn bằng cách dùng một tăm bông ngoáy nhẹ vào thành bên họng.
- Sau 2, 3 lần nôn hết thực phẩm trong dạ dày thì cho bệnh nhân uống nước có pha orezol, khoảng 100- 200ml/1 giờ, trong 24 giờ để hồi phục lại nước và điện giải đã bị mất do nôn.
- Cho uống than hoạt bột với liều 50gam bột than hoạt pha với 250ml nước, khuấy đều rồi uống 1 lần. Nếu bệnh nhân không đi ngoài thì cho uống thêm 20 gam sorbitol để nhuận tràng. Than hoạt bột là một loại thuốc hấp phụ độc chất trong dạ dày, ngăn cản sự hấp thụ độc chất qua thành ruột vào máu, tuy nhiên than hoạt lại gây táo bón do đó phải dùng thuốc nhuận tràng là sorbitol.
+ Nếu người bệnh còn nôn khan và đau bụng có thể cho tiêm 1 ống atropin (1/4 mg) vào bắp thịt hay dưới da.
+ Hoặc cho uống thuốc băng bó dạ dày gastropulgit hay phospholugit (1- 2 gói/5 gam).
+ Không đỡ phải gọi điện thoại xin tư vấn của bác sĩ hay trung tâm chống độc, hoặc chuyển đến một đơn vị y tế gần nhất.
+ Nếu đỡ: ủ ấm cho người bệnh, pha nước cháo đường và muối cho bệnh nhân uống liên tục( từ 2- 4 lít trong 24 giờ).
Dự phòng ngộ độc thực phẩm do hóa chất:
+ Lựa chọn thực phẩm có yếu tố nguy cơ ô nhiễm thấp nhất:
- Thực phẩm có dấu nhãn kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm.
- Thực phẩm trong các siêu thị lớn.
- Rau quả mua về phải rửa nước nhiều lần, gọt võ kỹ, không nên ăn rau sống.
- Nguồn nước ăn (giếng khoan, nước máy…) nên được xét nghiệm kiểm tra trước bảo đảm nguồn nước không bị ô nhiễm.
+ Không dùng thực phẩm không rõ nguồn gốc, nhập lậu:
- Không dùng thực phẩm trong các quán rong, mặt đường ô nhiễm.
- Không dùng thực phẩm, nước uống đựng trong các thùng chứa là vỏ đựng hóa chất.
- Không đảm bảo sạch hoặc gần các lọ, hộp, thùng đựng hóa chất.
- Không đựng hóa chất vào các vỏ chai nước uống thông thường vì dễ xảy ra tai nạn “uống nhầm”.
